Giochi dell'Oca e di percorso (by Luigi Ciompi & Adrian Seville)

	Torna alla ricerca giochi (back to game search)
Senza titolo - Untitled (Tramway Spel)

Versione stampabile

Invia una segnalazione

	primo autore:	Anonimo
	secondo autore:	Amand
	anno:	1887
	luogo:	Olanda-Amsterdam
	periodo:	XX secolo (?/4)
	percorso:	Percorso doppio di 63 caselle numerate
	materiale:	carta (paper) (papier)
	dimensioni:	000X000
	stampa:	Cromolitografia
	luogo acquisto:
	data acquisto:
	dimensioni confezione:
	numero caselle:	63
	categoria:	Ferrovie, Tramway, Metropolitana
	tipo di gioco:	Gioco di percorso
	editore:	Koster
	stampatore:	Non indicato
	proprietario:	Collezione Fred Horn - Flemish Games Archives KHBO , Brugge. Belgio
	autore delle foto:	A. Seville
	numero di catalogo:	1925
	descrizione:	Gioco con percorso doppio (rosso e giallo) di 63 caselle numerate, spirale, antiorario, centripeto. REGOLE: non riportate sul tavoliere. CASELLE: mute. REFERENZA 1 TRAMSPEL Engeland is het land waar in 1858 de eerste passagierstram reed. In 1864 volgde Nederland met de lijnen Den Haag-Scheveningen en Den Haag-Delft. In 1875 begon Amsterdam, in 1878 Haarlem en Dordrecht en in 1879 Rotterdam. Aanvankelijk waren dat allemaal paardentrams, later ook stoomtrams. De eerste Nederlandse electrische tram met bovenleiding kwam pas in 1899 tussen Haarlem en Zandvoort. Sinds die tijd verdwenen langzamerhand overal eerst de paardentrams en later ook de stoomtrams. - “Met de Tram”, Zonder plaats of jaar [Den Haag, Wed. E. Spanier en Zn., werkzaam 1864-1884]. Chromolitho (47,8 x 63.8 cm.) met spelreglement in boekdruk in de bovenhoeken. Net als het Jagt-Spel van AvS 7751 een dubbel soort ganzenbord, lopend van 1-63, gespeeld door twee partijen in omgekeerde richting. Op de paardentram in het midden staat: Sarphatiestraat, Waarschijnlijk dezelfde drukker en lithograaf, want identieke uitvoering, als AvS 7751. (aanwezig: *AVS 7752; *Amsterdams Historisch Museum) - “Tramway Spel”. Amsterdam, J. Vlieger, [ca.1885]. Chromolitho, folio. Reclameplaat voor Van Houten’s Cacao (43,4 x 57 cm.). Links- en rechtsboven de spelregels in boekdruk. Afbeeldingen van paardentrams met reclame. In plaats van ganzen hier paardenkoppen. (= de Koning 687 en 696; Forum 4436 (65.5x43 cm.) met en 4437 zonder enveloppe). (aanwezig: *AvS 18B21; *BS, *NOM, inv. nr, 14.838-A; *GA Amsterdam, E 004021). - “Tramway Spel”. Amsterdam, J. Vlieger, [ca. 1885]. Chromolitho (59x43 cm.) door Senefelder. Links- en rechtsboven de spelregels in boekdruk. Ander spel als NOM PR 5968 hierna! (aanwezig: *NOM, inv. nr. PR 14383; *RPK, Waller map 14; Steendrukmuseum). - “Tramway Spel” met adres van J. Vlieger, Amsterdam, [ca. 1890]. Litho door Amand =Bubb Kuyper, cat. 34 (2001), nr. 3554. (aanwezig: *GA Amsterdam). - “Tramway-Spel”, Amsterdam, Ellerman, Harms & Co., [werkzaam 1877-1891]. Chromolitho (47,1 x 60,7 cm. ); links- en rechtsboven de spelregels in boekdruk. Ganzenbordachtig spel, lopend van 1-63, met paardekoppen in plaats van ganzen. In het middenveld een paardentram met passagiers. Prijs: 25 cents. (= Glerum 2003, nr. 86). (aanwezig: *AvS l8B22; *NOM, inv. nr. PR 5968; *RPK,Waller map 13; *Van Gijn. inv. nr. 7362, map k 6; *Volkskundemuseum Antwerpen, inv. nr. 23.953). - “Het Echte Tramwayspel”. Zonder plaats of jaar, [Leiden, J. J. Sleijser (?), ca.1885]. Kartonnen doos (20 x 24 cm.) met op deksel: titel en taferelen van de paardentram, ingekl. litho; Inhoud: 12 genummerde en ingekl. gelithografeerde kaarten (11 x 21 cm.) voor 12 verschillende bestemmingen van de paardentram waarop telkens plaats voor vijf passagiers; gebloemd linnen zakje met 12 x 5 paarse nummerkaartjes; 12 paarse conducteurkaartjes; vierkant kartonnen doosje met kleinere kaartjes en 12 conducteurtjes om op die grote kaarten te leggen. Feitelijk een soort lottospel. Lijkt in vormgeving sterk op het Nieuw Hollandsch Spreekwoorden-Spel. (aanwezig; *BS). - “Met de Tram”. Zonder plaats of jaar, [tussen 1884 en 1890] Kleurlitho (48 x 64 cm.) Ganzenbordachtig reispel, lopend van 1-63, voorstellend ritjes door Amsterdam per paardentram met open wagens van de in 1884 ontstane Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij (ARM). Reglement in boekdruk op de plaat. Het spel wordt in twee, tegengestelde richtingen gespeeld. Iets modernere versie van het Tramway Spel. (aanwezig: *GA Amsterdam, 170003454). - “Tram-Spel”. W & S B. [Werner & Schumann, Berlin] N°2061. [ca. 1880]. Kartonnen doos (19 x 26 x 2 cm.) met chromolitho afb. van rijdende paardentram. Inhoud: in vieren opvouwbaar chromolitho speelplan, 2 houten, met papier overplakte tramwagens (1 blauw, 1 rood), 2 dobbelsteentjes, een schaaltje van papiermaché, 100 speelcenten in een rose linnen beursje en een tweezijdig bedrukt blad met spelregels voor: ‘Het Tram-Spel. Eene onderhoudende wedvaart voor jong en oud. Soort 210 N° 122.” (aanwezig: *BS). - “Stoomtram-Spel Haarlem-Alkmaar”. Lithografie: D.S. Slotboom. Beverwijk [ca.1900]. Uitgave van Magazijn van Galanterieen, Bijouterieen, Kinder-Speelgoederen enz. Firma C. Koelman, Beverwijk en Manufacturen- en Confectiemagazijn C. Bleeker, Beverwijk. Chromolitho (63 x 48 cm.) met tram in middenovaal. Ganzenbordachtig spel, lopend van 1-63. Presentexemplaar. (aanwezig: *van Gijn, inv. nr. 7370, map 6a). (BUIJNSTERS, P.J. - BUIJNSTERS-SMETS, Leontine) REFERENZA 2 La gestione dei trasporti di persone per mezzo dei tramway a trazione animale inizialmente era affidata agli imprenditori privati che disponevano di ingenti somme di capitale da investire soprattutto nella creazione dei binari. Le leggi del mercato prevedevano anche la possibilità di utilizzare le vetture come vetrina concorrenziale per pubblicizzare prodotti di tendenza. L’effetto era maggiormente efficace in quanto la diffusione del tramway per il trasporto urbano aveva richiesto la creazione di più linee in rapporto alla dimensione delle città. L’editore J. Vlieger di Amsterdam documentava questa contaminazione fra grande industria e promozione commerciale nel periodo 1885-1890 pubblicando un interessante gioco dal solito titolo "Tramway Spel", il primo, forse, dei giochi di pubblicità. (Arch. n°383, Arch. n°1523, Arch. n°1839). Vlieger, rimaneggiando il gioco edito da Ellerman, inserisce sui lati esterni delle vetture il banner pubblicitario del cacao “Van Houten”, definendolo “best - goedkoopste in gebruik” (il migliore ed il più economico in commercio). Inoltre, denomina le vetture con riferimento alle diverse linee di percorso, come si può vedere con le vetture n. 63 che percorrono la linea “Central Station” – periferia, o, nelle due caselle di scambio (wissel) con la vettura n. 22 “Amstel Dijm”, casella 41 (linea rossa) - 22 (linea azzurra), e la vettura n. 2 “Sarphatistraat”, casella n. 57 (linea rossa) – 6 (linea azzurra). Il gioco qui riprodotto non indica il tipografo, mentre altri due esemplari in tutto uguali sono stati realizzati dagli incisori di Amsterdam Amand Lith e Drukkerij Senefelder. L’incisore Amand, in collaborazione con l’editore Koster, nello stesso periodo realizzava un gioco relativo ai tram a trazione animale utilizzando la numerazione delle caselle ed una impostazione iconografica completamente diverse da quelle fin qui esaminate, ma che non ha avuto particolare seguito di pubblicazioni (Arch. n°1925). L’elemento più notevole di questa edizione senza titolo consiste nella sostituzione dell’icona del cavallo nelle 11 caselle favorevoli con icone alternate uomo-donna rappresentanti della borghesia emergente durante la seconda rivoluzione industriale. Ad essa è affidato il compito anche di trovare ed applicare ai trasporti un’energia diversa da quella animale a causa delle difficoltà che si creano quando i cavalli stanchi stramazzano al suolo, come è evidente nella casella n. 9 (linea gialla) - 55 (linea rossa). Al centro del tavoliere, accanto alla vettura n. 63 è presente un’altra carrozza n. 63 pronta a ripartire in direzione opposta. All’interno della pista, nelle caselle di scambio, sono individuabili altre vetture diversamente numerate che vengono smistate in diverse direzioni in una complicata rete di trasporto pubblico, a testimonianza dell’incidenza dello sviluppo industriale sulle condizioni di vita e di organizzazione sociale. (Antonio Negro) Exhibitions: - "The History of the Game of the Goose". Exhibition Museum Joure, 30 October 2004 - 25 February 2005 (DAMSTE', Christine Sinninghe - BUMA, Hopperus).
	bibliografia:	1) DAMSTE', Christine Sinninghe - BUMA, Hopperus: "The History of the Game of the Goose", Exhibition Museum Joure , 30 October 2004 - 25 February 2005. 2) BUIJNSTERS, P.J. - BUIJNSTERS-SMETS, Leontine: "PAPERTOYS. Speelprenten en papieren speelgoed in Nederland (1640-1920)". Waanders Uitgevers-Zwolle, 2005. 3) BUFFELS, Annemie et alia: "L'Art du Jeu. 75 ans de Loterie Nationale". Fonds Mercator, 2009 Bruxelles (Musée de la Loterie. 4) GIANNUZZI, Cosimo - NEGRO, Antonio - D'AURELIO, Vincenzo: "Viaggio nei Giochi dell'Oca e di Percorso. Geografia, Storia, Araldica." Edizioni Grifo - Lecce, pag. 151 Fig. 15, 2022.
		"Tempi moderni: invenzioni, svaghi e pubblicità" Mascheroni&Tinti

Vai alla ricerca giochi         Vai all'elenco autori